Qëllimi i kësaj iniciative është të adresojë sfidat aktuale në marrëdhëniet ndëretnike duke nxitur dialogun dhe komunikimin e hapur dhe konstruktiv ndërmjet komuniteteve serbe dhe shqiptare të Kosovës, duke përfshirë edhe komunitetet e tjera që jetojnë në Kosovë. Ky projekt synon të ndërtojë besimin, të ulë tensionet dhe të promovojë pajtimin, mirëkuptimin reciprok dhe kohezionin social brenda Kosovës.

Për të arritur këto objektiva, projekti ka përshkruar një sërë aktivitetesh, duke përfshirë organizimin e paneleve të diskutimeve me komunitetet intelektuale nga të dyja palët.

Për më tepër, projekti synon të krijojë një hapësirë ​​të qëndrueshme për të nxitur dialogun e denjë, duke vendosur udhëzime gjithëpërfshirëse dhe duke zgjeruar kulturën e komunikimit të respektueshëm në rajone të ndryshme në Kosovë.

Panel diskutimi “Dialogu në Labirint!”, 26 tetor 2023, Qendra Barabar, Hotel Grant, Prishtinë

Në përgjigje të ngjarjeve të fundit në Kosovë, OJQ Spaces for Societal Changes – Spaces organizoi një panel diskutimi të titulluar “Dialogu në Labyrinth!” në Qendrën Barabar në Prishtinë. Diskutimi kishte për qëllim eksplorimin e mënyrave potenciale për rifillimin e negociatave diplomatike dhe zgjidhjen e statusit aktual në normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

Në panel morën pjesë analistë dhe ekspertë të shquar politikë kosovarë, serbë dhe ndërkombëtarë, duke ofruar njohuri mbi procesin e dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë nën patronazhin e BE-së. Pjesëmarrësit ishin Veton Surroi, publicist dhe analist politik; Bodo Weber, bashkëpunëtor i lartë i Këshillit për Politikat e Demokratizimit; Dushan Janjiq, kryetar i Forumit për Marrëdhënie Etnike dhe Isak Vorguçiq, drejtor ekzekutiv i RTV Kim.

Shpërthimi i protestave në maj në Kosovën veriore dhe konfliktet e armatosura në fshatin Banjska ndërmjet policisë së Kosovës dhe një grupi të armatosur serb përkeqësuan ndjeshëm përparimin e kufizuar të bërë deri më tani në integrimin e komunitetit serb të Kosovës dhe shoqërisë serbe, sipas panelistëve.

Publicisti dhe analisti kosovar, Veton Surroi, tha se i gjithë procesi i dialogut paraqet një garë në kokëfortësi.

“Kokëfortësia e këmbënguljes se ka marrëveshje ndërmjet Kosovës dhe Serbisë dhe kokëfortësia e faktit se nuk pranohet se ekziston një marrëveshje e tillë. Në këtë kokëfortësi të parë, ne kemi Bashkimin Evropian, tani Kuintin, përfshirë edhe të dërguarin e SHBA-së, të cilët këmbëngulin që të arrihet një marrëveshje mes palëve. Ky është problemi i parë dhe më thelbësor. Në këtë garë kokëfortësie, faktet fitojnë mbi përshkrimin e BE-së, sepse nëse normalizimi është ai që kemi parë që nga shtatori i vitit të kaluar e deri më tani, atëherë çfarë është anormaliteti? Nëse Kosova dhe Serbia ranë dakord të ndërtojnë marrëdhënie normale mes tyre, dmth pse përfundojmë me Banjskën nga një marrëveshje e tillë? Është një cikël që tregon kokëfortësi,” përfundoi ai.

Në anën tjetër, Isak Vorguçiq, drejtor i RTV KIM, beson se Marrëveshja e Brukselit e vitit 2013 nuk është diçka në të cilën kanë marrë pjesë serbët e Kosovës, por është marrëveshje ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.

“Kosova pritej që serbëve t’u ofronte, absurdisht, një Bashkësi të Komunave me shumicë serbe, që do të thotë shfuqizimi i plotë i institucioneve paralele që ekzistojnë ende në Kosovë, gjegjësisht integrimi i plotë i atyre institucioneve në Kosovë. Dhe tani kemi serbët që insistojnë në Komunitet, që do të nënkuptonte shkrirjen e plotë të institucioneve në Kosovë. Në të njëjtën kohë, Kosova nuk dëshiron të organizojë një organizim të tillë”, ka theksuar Vorguçiq.

Bodo Weber, një bashkëpunëtor i lartë në Këshillin për Politikat e Demokratizimit në Berlin, beson se vullneti politik është shumë i ulët.

“Çështja e Asociacionit të komunave me shumicë serbe është aspekti më i keqkuptuar i dialogut politik. Dialogu politik origjinal i viteve 2012-13 me qasjen e tij në rritje, që rezultoi në një përparim fillestar historik në zgjidhjen e mosmarrëveshjes së statusit Serbi-Kosovë, “humbi në përkthim” për shkak të mungesës së një strategjie afatgjatë, një masterplani. Beogradi, e më vonë edhe Prishtina, duke e shfrytëzuar atë vakum strategjik, duke manipuluar procesin. Më 24 shkurt 2022, agresioni rus në Ukrainë siguroi një dritare unike mundësish për një kthesë strategjike të Perëndimit ndaj Serbisë, të cilën Perëndimi deri më tani nuk ka mundur ta kapë,” u shpreh Weber.

Dushan Janjiq theksoi mungesën e transparencës në procesin e imponuar nga Bashkimi Evropian.

“Kemi ardhur në një situatë ku marrëveshja, e cila nisi si një nismë franko-gjermane, është kthyer në një marrëveshje për rrugën drejt normalizimit, në thelb një manifest komunist i Karl Marksit. Është një ide e mrekullueshme. Është një e ardhme që do të vijë një ditë”, beson Janjić.

Paneli gjithashtu diskutoi se si ndihet komuniteti serb për këtë proces dhe kush duhet të përfaqësojë pozicionin e tyre.

“Dialog në Labirint!” është pjesë e projektit “Promovimi i mirësjelljes sociale në diskutimet në komunitet”, zbatuar nga “Spaces for Societal Change” – Spaces, i mbështetur financiarisht nga Qendra Barabar.

Video nga paneli i diskutimit më 26 tetor 2023